Το κράτος δικαίου δεν πρέπει να υπακούει στα προστάγματα της πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας

Η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, η οποία συνεδρίασε εκτάκτως στις 21.6.2024, με αφορμή τις εξαγγελίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την ενδοοικογενειακή βία, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

1. Η έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία αποτελούν σοβαρότατα κοινωνικά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, πρωτίστως, στο πλαίσιο της πρόληψης, με την αναζήτηση και εξάλειψη των αιτίων που τα προκαλούν, και ακολούθως με την ποινική αντιμετώπισή τους.

Η Ολομέλεια, ήδη από την συνεδρίασή της στις 2.4.2022, έχει διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις για τα προβλήματα αυτά, τις οποίες και έχει αποστείλει στα αρμόδια πολιτειακά και πολιτικά όργανα (βλ https://tinyurl.com/5ff5abnb και https://tinyurl.com/3dx6dc26) .

Περαιτέρω, κατά των εμπλεκομένων δικηγόρων έχουν αρμοδίως κινηθεί, αμελλητί, οι προβλεπόμενες πειθαρχικές διαδικασίες.

2. Αυτονόητο είναι, ότι, τόσο σοβαρά κοινωνικά προβλήματα δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται με πρακτικές επιλεκτικής νομοθέτησης, στο πλαίσιο επικοινωνιακής διαχείρισης συγκεκριμένων υποθέσεων και υπό την πίεση της κοινής γνώμης, όπως οι πρόσφατες εξαγγελίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Σημειωτέον ότι, το Υπουργείο ουδεμία προηγούμενη διαβούλευση είχε προς τούτο με τους εμπλεκόμενους στην απονομή της Δικαιοσύνης φορείς.

3. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, με τις εξαγγελίες του για την ενδοοικογενειακή βία, αμφισβητεί και αναιρεί, κατ’ αρχάς, τον ίδιο του τον εαυτό και το Υπουργείο, καθώς προχωρεί σε νέες νομοθετικές ρυθμίσεις «πριν καν στεγνώσει το μελάνι» της όλως πρόσφατης νομοθέτησης των νέων Ποινικών Κωδίκων (ν. 5090/2024), επιφέροντας έτσι, την 18η , κατά χρονική σειρά, τροποποίηση των Κωδίκων από το 2019 μέχρι σήμερα.

4. Η Συντονιστική Επιτροπή εκφράζει την έντονη αντίθεσή της σε βασικές εξαγγελίες του Υπουργείου, όπως αποτυπώθηκαν από τον Υπουργό σε συνέντευξη τύπου, οι οποίες (εξαγγελίες) είναι αντίθετες με το Σύνταγμα (άρθρα 5, 6 και 25), την ΕΣΔΑ (άρθρα 5 και 6) και τη νομολογία του ΕΔΔΑ.

Αυτές αφορούν ιδίως:

- Την υποχρεωτική επιβολή της προσωρινής κράτησης ακόμη και σε περιπτώσεις φερόμενης τέλεσης πλημμελημάτων.

- Την προληπτική «προστατευτική φύλαξη» του υπόπτου έως 48 ώρες, μετά την παρέλευση του αυτοφώρου

- Την μη κλήση των φερόμενων ως θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας ενηλίκων ως μαρτύρων στο ακροατήριο του Δικαστηρίου Σημειώνουμε ότι το ΕΔΔΑ, ως προς το θέμα της προσωρινής κράτησης, έχει κρίνει, κατ’ επανάληψη , ότι το άρθρο 5 της ΕΣΔΑ δεν επιτρέπει μια πολιτική γενικής πρόληψης που στρέφεται κατά ενός ατόμου ή μιας κατηγορίας ατόμων τα οποία θεωρούνται από τις αρχές επικίνδυνα ή έχουν την τάση να διαπράττουν παράνομες πράξεις. (Kurt κατά Αυστρίας [GC], 2021, § 186- S., V. και A. κατά Δανίας [GC], 2018, § 89 και 91).

Περαιτέρω, με την αριθ. 10626/11 απόφασή του (Cirstea κατά Ρουμανίας της 23.7.2019), έκρινε ότι η προδικαστική κράτηση της προσφεύγουσας- πολίτη της Ρουμανίας έπρεπε να εξυπηρετεί πρώτιστα τις ανάγκες της ποινικής έρευνας και όχι μία πιθανή δίψα για εκδίκηση και τιμωρία εκ μέρους του γενικού δημόσιου καλού.

5. Οι εξαγγελίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης, μάλιστα, έρχονται σε συνέχεια επιλεκτικών, επικοινωνιακού τύπου, παρεμβάσεων της ηγεσίας του Αρείου Πάγου, σε μια σειρά εκκρεμών υποθέσεων (εγκύκλιος προς τους δικαστές για το «κίνημα πετσέτας», εγκύκλιος-οδηγία για το έγκλημα των Τεμπών, πειθαρχικές έρευνες-διώξεις για δικαστές του Μ.Ο.Δ Ζακύνθου για αποφάσεις το 2020, προκαταρκτική πειθαρχική εξέταση κατά Ανακριτή και Εισαγγελέα για τη μη προφυλάκιση δικηγόρου στην πρόσφατη υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας).

Η Συντονιστική Επιτροπή για το συγκεκριμένο θέμα παραπέμπει στην από 18.6.2024 Δήλωση- Παρέμβαση του Προέδρου της Ολομέλειας Δημήτρη Βερβεσού, την οποία υιοθετεί πλήρως ( βλ https://tinyurl.com/42ax4har).

Ο πειθαρχικός έλεγχος των δικαστών είναι αναγκαίος, πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων ( Επιθεώρηση Δικαστηρίων, Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο) και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνεται μέσο παρέμβασης στη δικαιοδοτική τους κρίση και να περιστέλλει τη συνταγματικά προστατευόμενη προσωπική και λειτουργική τους ανεξαρτησία, κατά την άσκηση των δικαιοδοτικών τους καθηκόντων.

6. Η Συντονιστική Επιτροπή, λαμβάνοντας υπόψη τη δημόσια δήλωση του Υπουργού Δικαιοσύνης, ότι ουδείς εξαιρείται του ελέγχου, τον καλεί, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, κατ’ άρθρον 117 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, να διερευνήσει εάν οι άνω παρεμβάσεις της ηγεσίας του Αρείου Πάγου για τον πειθαρχικό έλεγχο δικαστών έχουν ασκηθεί εντός του πλαισίου, που τάσσει ο Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων ή εκφεύγουν αυτού και να πράξει ανάλογα, ως κατά νόμο αρμόδιος.

7. Το δικηγορικό σώμα, δια των θεσμικών του οργάνων, έχει υποχρέωση να διαφυλάξει το Κράτος Δικαίου και να προασπίσει το δικαίωμα δικαστικής προστασίας των πολιτών. Δεν θα μείνουμε απαθείς θεατές πρακτικών και επιλογών, από όπου και αν προέρχονται , που το φαλκιδεύουν και το συρρικνώνουν.

Είναι, πρωτίστως, ζήτημα δημοκρατίας.